Klinik biyokimya laboratuvarlarının covid-19 pandemisinin , hastalığın şiddetinin, hastalığın ilerleyişinin ve tedaviye yanıtın değerlendirilmesinde oldukça önemli bir yeri bulunmaktadır. Laboratuvarımızda covid-19 tanı ve takibinde hastalığın ağır mı , yoksa daha hafif semptomlarla mı geçireceğiniz konusunda fikir veren bir grup biyokimyasal testler yapılmaktadır.
Bu testler arasında; Tam kan sayımı, CRP, FERRİTİN, ÜRE , KREATİNİN, ALT, AST, LDH, CK,CK-MB , NT-proBNP, TROPONIN - I , PT , APTT , D-DİMER vb. gibi testler yer almaktadır.
TAM KAN SAYIMI: Virüs ile enfeksiyon sonrasında hastalığın şiddetine bağlı sitokinlerin salınımı ve hücresel immün yanıtın gelişmesiyle lökosit sayılarında değişiklikler görülür. Erken evrede lökosit sayısı normal veya normalden düşük hastalığın şiddetine bağlı lökosit sayısı artmaktadır. Lökosit alt tiplerine göre değerlendirdiğimizde lenfosit sayısı düşük, monosit ve nötrofil sayısı normalden yüksektir. Nötrofil , lenfosit oranı kritik vakalarda artmıştır.
ORGAN FOKSİYON TESTLERİ (ALT, AST, LDH , CK, CK-MB ): Hastalığın ağır seyrettiği vakalarda karaciğer hasarına gösteren testlerde ALT, AST, LDH yüksekliği görülebilmektedir. LDH ve CK enzimlerindeki düşüş viral mRNA yükünün azalmasıyla pozitif yönde korele olduğu ve tedaviye yanıtı değerlendirmede kullanılabileceği; Yuan ve arkadaşlarının çalışmasında gösterilmiştir. Albümin düzeylerin düşüklüğü hasarın negatif yönde etkilendiğini göstermiştir.
Hipoksi ve şoka bağlı meydana gelen hemodinamik değişiklikler nedeniyle böbrek hasarı ve ÜRE , KREATİNİN artışı görülebilmektedir. Kalple ilgili miyokard hasarına bağlı olarak TROPONIN – I , kreatinin KİNAZ ( CK-MB ) ve NT- proBNP yüksekliği görülmektedir.
Zhou ve arkadaşlarının çalışmasında yoğun bakımda ölen hastaların yarısından fazlasında TROPONIN –I yüksekliği tespit edilmiştir. Yoğun bakımda takip edilen pıhtılaşma bozukluklarında ve periferik damarlarda mikrotrombüsler görülmüştür. Özellikler kritik olan hastalarda Protrombin zamanı uzamış ve fibrin yıkım ürünü olan D-DİMER düzeyleri yüksektir.
CRP ve PROKALSİTONİN inflamatuar testler olarak özellikle bakteriyel kaynaklı pnömoninin tanısında önemlidir. Tek başına viral pnomonide prokalsitonin yüksekliği görülmemiştir. Covid-19 vakaların çok azında prokalsitonın artışı ve bu artışın bakteriyel enfeksiyon nedeni ile olduğu belirtilmiştir.
FERRİTTİN akut faz reaktanı olarak hastalığın tanısı ve tedavinin izlenmesin ve klinik olarak değerlendirilmesinden yaygın kullanılmaktadır.
Rutinde kullanılan birçok biyokimyasal testler covid- 19 hakkında klinisyenlere önemli veriler sunmaktadır.
En çok D vitamini alınımı Somon balığı, uskumru, sardalya ve bunlar gibi yağlı balık türlerinde, yumurta sarısı, tereyağı, süt, brokoli, maydanoz, peynir gibi besinlerde bulunur.
Kaynaklar: 1.Huang.C, Wang.Y,Li.X,.Ren L,Zhao. J,!Hu! Y!et!al.!Clinical!features. of. Patients. infected with! 2019! Novel coronavirus in Wuhan, China. The Lancet
2.Zhou. P, Yang. X-L, Wang. X-G, Hu. B, Zhang. L, Zhang! W, et. al. A. Pneumonia. outbreak Associated. With. A. New, coronavirus! of! probable Ba t.origin.Nature.!2020;579(7798):270-3.
3. Lu.R,Zhao.X,L!J,!Niu,P,Yang!B,Wu!H,et!al.Genomic!characterisation and! epidemiology of! 2019 novel! coronavirus:! implications! for! virus! Origins .and!receptorbinding.The Lancet.!2020;395(10224):565-74
4.Lo IL, Lio CF, Cheong! HH, Lei! CI, Cheong TH,! Zhong X, et al. Evaluation of! SARS-CoV-2 RNA shedding in! clinical specimens and clinicalcharacteristicsof10!patients!withCOVID-19 i!Macau.Int! JBiol Sci.!2020;16(10):1698-707.
5.Fan. BE, Chong VCL, Chan, SSW, Lim GH, Lim KGE, Tan, GB, et al. Hematologic! parameters in patients with COVID-19 infection. Am J Hematol.2020
6.Rodriguez-Morales! AJ, Cardona-Ospina, JA, Gutierrez-Ocampo Villamizar-Pena R,Holguin-Rivera!Y!Escalera-Antezana,JP,!et!al.Clinical, Laboratory,and!imaging features.of,COVID-19:A systematic!review!and meta-analysis.Travel,Med.Infect!Dis.2020:101623.
7.Liu.Y,Yang Y,Zhang.C, HuangF,Wang. F,Yuan J, et!al. Clinical and biochemical indexes from. 2019-nCoV infected. Patients, linked, to viral loads.and.lung!injury.Sci China.Life.Sci.2020;63(3):364-74.
8.Qin. C,. Zhou L,Hu Z, Zhang S, Yang S, Tao Y, et al.! Dysregulationo f immune!response!in patients! with!COVID-19in Wuhan, China.Clin!Infect Dis.2020.
9.Wang.D, Hu! B , Hu.C, Zhu!F, LiuX, ZhangJ,!etal.ClinicalCharacteristics of 138 Hospitalized Patients With 2019! Novel! Coronavirus-Infected Pneumonia inWuhan,China.JAMA.2020.
10.Yuan J, Zou.R, Zeng L , K o u S , LanJ,LiX,etal.The correlation,between viral clearance and biochemical outcomes! of! 94 COVID-19 infected discharged patients.Inflamm!Res. 2020
11.Guan WJ, Ni ZY, Hu Y, Liang WH, Ou CQ, He JX, et al. Clinical Characteristics of Coronavirus Disease 2019.in China.N Engl.J.Med.2020.
12.XIANG J.WEN J,YUAN X, Xiong S, ZHOU X, LIU C, et al.Potential biochemical markers To identify severe cases among COVID-19patients. medRxiv. 2020:2020.03.19.20034447.
13.Guo T, Fan Y, Chen M, WuX, Zhang L, He T, et al. Cardiovascular Implications!of!Fatal!Outcomes!of Patients!With!Coronavirus!Disease 2019 (COVID-19).!JAMA Cardiol.!2020
14.GaoY, LiT, Han.M, Li X,Wu.D,Xu Y,!e! al. Diagnostic Utility of. Clinical LaboratoryData Determinations. for Patients!with the Severe.COVID-19.J. MedVirol.2020.
15.Lippi G, Plebani M. Procalcitonin in patients with severe coronavirus disease2019(COVID-19):A.meta-analysis.ClinChimActa.2020;505:190-1. 16.Mehta P, McAuley DF, Brown M,Sanchez E, Tattersal! RS, Manson JJ. COVID-19: Consider cytokine storm syndromes. And immunosuppression. The Lancet.2020;395(10229):1033-4.